Literatura wspomnieniowa przez całe dekady cieszyła się zainteresowaniem czytelników na całym świecie. Nie inaczej jest i u nas.
Trudno stwierdzić jednoznacznie, co sprawia, że tak chętnie sięgamy po zapiski z życia innych osób. Może to empatia, skłaniająca nas do tego, aby spróbować zrozumieć czyjeś decyzje i zachowania? Albo skrzętnie skrywane pragnienie dotknięcia cudzych myśli, podejrzenia ich obaw i pragnień? W przypadku Tak, jestem córką Jakuba Bermana, wywiadu rzeki Andrzeja Romanowskiego z Lucyną Tychową, córką jednej z najważniejszych osób w Polsce po 1945 r., można dodać jeszcze jedno: chęć zobaczenia tej wielkiej historii. Tychowa doświadczyła bowiem zarówno życia w II Rzeczpospolitej, jak i koszmaru wojny, czy też niepewności pierwszych lat powojennych. Stykała się z ludźmi takimi jak Julian Tuwim, Bolesław Bierut, Bronisław Geremek czy Tadeusz Łomnicki. Wszystko to razem daje niezwykłą relację z polskich dziejów XX wieku.
Kto wie czy jeszcze bardziej niesamowitej opowieści nie dostajemy w Dzienniku francuskiego oficera w służbie konfederacji barskiej i syberyjskiego zesłańca Francoise Auguste’a. Książka jest niezwykła z kilku względów. Przede wszystkim daje rzadką możliwość spojrzenia na ważny fragment naszej historii oczami cudzoziemca. Nie mniej fascynująca jest tutaj postać samego autora. Jak to się bowiem stało, że trafił na polskie ziemie w tak dramatycznym momencie? Co sprawiło, że zdecydował się wziąć udział w konfederacji? W końcu – czy nie żałował wyboru?
O tym, jak oceniały swoje życie Panie kresowych siedzib, dowiedzieć się można z pracy Magdaleny Jastrzębskiej. Szkicując biografie kobiet rządzących w Pietniczanach na Podolu, Szpanowie na Wołyniu, legendarnych Antoninach, Wierzchowni, Białej Cerkwi, Nieświeżu czy Połoneczce, ożywia na chwilę nie tylko swoje bohaterki, ale także ich czasy. Pokazuje, jak z nieśmiałych córek wielkich magnatów, same z biegiem lat wpływały na losy wielu ludzi.
Decydowanie o życiu innych, czy wręcz całego państwa, było z kolei normą dla bohatera kolejnej książki na naszej liście. Bolesław II Szczodry. Tragiczne losy wielkiego wojownika Norberta Delestowicza, bo o niej mowa, to pierwsza pełna biografia Bolesława II Szczodrego (Śmiałego), trzeciego króla Polski. Znakomicie odnajdujący się na arenie międzynarodowej, potrafiący zarządzać państwem, które dopiero co przeszło poważny kryzys, stał się bohaterem dzieł m.in. Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego czy Stanisława Wyspiańskiego. Dzieło Delestowicza to jednak nie tylko biografia, ale również panorama Europy Środkowej drugiej połowy XI wieku.
Po materiał znacznie bliższy nam sięgnął z kolei Andrzej Leder, autor wydanej kilka lat temu, ale ciągle znakomicie odbieranej Prześnionej rewolucji. Ćwiczeń z logiki historycznej. W swojej pracy proponuje, aby lata 1939-1956 postrzegać nie (tylko) jako dramatyczny okres w dziejach Polski, ale przede wszystkim jako czas rewolucji społecznej, która całkowicie wywróciła strukturę społeczną w naszym kraju. Niełatwa w lekturze, jeszcze trudniejsza kiedy przychodzi do zaakceptowania wniosków z niej wypływających, bez wątpienia zmusza do myślenia jak mało która książka.
Tymczasem jak rzadko które tytuły, niezmiennie wśród najlepiej sprzedających się u nas kolejny miesiąc z rzędu znajdują się m.in. Żydzi Piotra Zychowicza, Nienachalna z urody Marii Czubaszek, oraz nasz absolutny rekordzista, ksiądz Józef Tischner oraz jego Jak żyć? Pół-żartem pół-serio odpowiadamy: z książką u boku.
