PRZYBYSZEWSKA/PAJĄKÓWNA. GŁUCHY KRZYK

Przełomowa biografia pisarki Stanisławy Przybyszewskiej, autorki zekranizowanego przez Andrzeja Wajdę dramatu Sprawa Dantona, i jej matki ` malarki Anieli Pająkówny. W czerwcu 1899 roku Aniela Pająkówna, obiecująca młoda malarka, poznaje Stanisława Przybyszewskiego. Słynny pisarz wywiera na niej ogromne wrażenie, a owocem ich romansu jest córka ` Stachna. Choć pozornie nieistotne, okoliczności narodzin Stachny determinują losy i matki, i córki. Dla Anieli rozpoczynają się lata towarzyskiego ostracyzmu, zmagań o zalegalizowanie istnienia Stachny i nadanie jej nazwiska ojca, walki o codzienne przetrwanie. Jej córka, dziewczyna o szerokim, oryginalnym umyśle, imponująca dyscypliną i erudycją, nigdy nie uwolni się od skomplikowanej relacji z ojcem. Anna Kaszuba-Dębska konfrontuje sylwetki obu artystek ` ich wychowanie i dojrzewanie do twórczości, życiowe wybory, środowiska, drogi artystyczne i wzajemne oddziaływanie na siebie. Postać Przybyszewskiego położyła się cieniem nie tylko na losach obu kobiet, ale także na pamięci o nich. Autorka pozbywa się tej patyny i ukazuje Anielę i Stachnę tak, jak na to zasługują: jako pełnokrwiste, intrygujące artystki, o których życiu zdecydowały bezwzględne realia epoki. Daje głos tym, które go nie miały. `Stachna Przybyszewska fascynowała mnie od lat. Imponowały mi jej dyscyplina pracy, `żelazny umysł`, artystyczny triumf nad trudami życia i narkotykowym nałogiem. Niecierpliwie czekałam na tak wnikliwą i wyczerpującą biografię. Opowieść Anny Kaszuby-Dębskiej niesie również dogłębne poznanie matki Stachny, utalentowanej malarki Anieli Pająkówny, której przyszło poświęcić dobrze zapowiadającą się karierę i pozycję towarzyską dla samotnego macierzyństwa. Znakomita książka herstoryczna!` Małgorzata Czyńska