PISMA OSTATNIE

Historyk i teoretyk nauk przyrodniczych z USA Thomas S. Kuhn (1922`1996) stworzył w XX wieku nowy obraz nauki jako takiej, a nawet wszelkich formacji intelektualnych. Zawarł go w głównym dziele `Struktura rewolucji naukowych` (1962, 1969: Wydawnictwo Aletheia 2020). W zupełnie nieempirystycznym duchu opisał nie tyle jej liniowy rozwój, ile `skokowe` przemiany. Strategia nauk polega na adaptacji do wybuchających co pewien czas naukowych rewolucji zmieniających zupełnie obraz świata. Stary `paradygmat` jest porzucany, nowy obrasta w zorientowaną na niego `naukę normalną`. Choć ta dynamika nie wyklucza poszukiwania prawdy, klasyczna prawda gubi się gdzieś między paradygmatami w eterze historyczności. Oznacza to więc zmianę podejścia także w filozofii nauki. Kuhn do końca życia pracował nad taką interpretacją sfery nauk, głównie astronomii i fizyki jako najbardziej spektakularnych w tej mierze. Niniejszy tom zawiera niepublikowane teksty pisane przez Kuhna w późnych latach: `Wiedza naukowa jako wytwór historyczny`, `Obecność dawnej nauki` i główne dzieło w tym zbiorze: `Wielość światów. Ewolucyjna teoria rozwoju naukowego`. Ta ostatnia praca skupia się na historycznym badaniu nauki: pojęcia zmieniają sens, przestrzeń u Arystotelesa ma inny sens niż u Newtona, a u Newtona inny niż w fizyce relatywistycznej. Tym samym dobre rozumienie nauki wymaga jej interpretacji. `Niewspółmierność`, o której mówi podtytuł książki, jest dla Kuhna zjawiskiem powszechnym ` ale nie bardziej niż porozumienie, które pozwala nam mimo wszystko współdziałać.