DE HIIS MALIS QUE AGUENTUR IN HOC MUNDO O NIEDOLACH, KTÓRE RZĄDZĄ NA TYM ŚWIECIE, DE CURIE MISERIA

Mikołaj Oloch z Szamotuł, mistrz Uniwersytetu Krakowskiego (wypromowany w 1459 r.), był wieloletnim kaznodzieją i altarzystą katedry w Poznaniu. Spod jego pióra wyszły dwa wierszowane łacińskie dziełka, zatytułowane `De hiis malis que aguntur in hoc mundo` (O niedolach, które rządzą na tym świecie) oraz `De curie miseria` (O marności życia dworskiego). Pierwsze należy do tzw. form sentencjonalnych ` czyli zbiorów przysłów i sentencji, cenionych bardzo w średniowiecznej dydaktyce szkolnej. Oloch zebrał pouczenia dotyczące chciwości, gadatliwości i obmowy, kłamstwa, nieuczciwości w handlu, nieobyczajnści. Ze względu na treść można `De hiis malis` przypisać do nurtu literatury poświęconej krytyce ludzkich ułomności i grzechów w rodzaju satyry stanowej (Standessatire). Natomiast `De curie miseria` jest wierszowanym minitraktatem poświęconym krytyce życia dworskiego. Autor pokazuje w krzywym zwierciadle życie na dworze, nędzne warunki, w jakich dworzanie i pachołkowie mieszkają, jak się źle odżywiają, przede wszystkim jednak jest to krytyka stosunków społecznych tam panujących. Oloch wskazuje zatem antywartości, jakim służą dworzanie: pochlebstwo, zdrada, chciwość, nielojalność, brutalność, a więc przywary będące zaprzeczeniem dworskości i łączącej się z nią rycerskości (curialitas). Obie prace stanowią rzadki w Polsce przykład literatury szkolnej XV w. Edycji krytycznej obu dziełek towarzyszą przekład na język polski oraz objaśnienia.