NOCĄ NA STARYM RYNKU

`Miasto, o którym opowiada pasażer, jest martwe w trzech aspektach: formalno-prawnym, instytucjonalnym i społecznym. Nie miało prawa do istnienia, ale istniało jak gdyby w zawieszeniu. Perecpokazuje to między innymi za pośrednictwem motywu aguny (powracającego dwukrotnie), aż wreszcie samo miasto staje się niczym aguna ` przykute do swego losu, zawieszone, pozbawione perspektyw, nieautonomiczne. Ocalenie musi nadejść z zewnątrz, ale czy nadejdzie`Czy wobec powyższego martwe miasto może podlegać kwalifikacji moralnej` Nawet kary i nagrody ` powiada Perec ` nie mają tu przecież zastosowania, albowiem ci, którzy nie dokonują wyborów, nie czynią dobra ani zła ` nie mogą być karani czy nagradzani. Czy jest możliwe inne życie, jeśli nie ma się praw do życia` Czy można mieć moralną siłę, jeśli się jest wyzutym z realnych praw` Czy religia może w tej konkretnej sytuacji pomóc mieszkańcom wznieść się na wyższy poziom etyczny`Odpowiedź Pereca jest twarda: nie. Społeczność miasta jest martwa w samych swoich fundamentach, łącznie z rabinem, łącznie z bal tfile, całą elitą miasta. Miasto jest w całkowitym rozkładzie. Cuchnie`.Bella Szwarcman-Czarnota