BIESY

Fiodor Dostojewski (1821-81) rosyjski pisarz, uważany za jednego z mistrzów literatury światowej i obok Tołstoja bodaj najbardziej znany pisarz z Rosji. Mistrz powieści psychologicznej. Do jego najznamienitszych dzieł należą Zbrodnia i kara, Bracia Karamazow, Idiota i właśnie Biesy. Geniusz Dostojewskiego w Biesach ujawnił się poprzez dar prorokowania. Napisana pół wieku przed bolszewickim przewrotem powieść, ukazuje ponury los społeczeństwa oddanego we władanie ponurym ideologiom. Za współczesnych sobie `biesów` uważał Dostojewski wszelkiej maści rewolucjonistów, nihilistów, ale też i okcydentalistów (zapadników) i tych którzy w imię liberalnych idei odchodzą od chrześcijaństwa. Mamy tu cały garnitur odrażających postaci, poczynając od Piotra Wierchowieńskiego (amoralnego mistrza szantażu i oszustw wprost wzorowanego na czołowym ówczesnym rewolucjoniście Siergieju Nieczajewie), przez Mikołaja Stawrogina, przedstawiciela znudzonej szlachty/arystokracji, uwodzącego kobiety ale też intelektualnie zwodzącego swych młodych przyjaciół, łatwo zmieniającego wartości i zapatrywania. Pozornie sympatyczniejszy od Wiechowieńskiego zdaje się jednak Stawrogin postacią bodaj jeszcze bardziej złowrogą. A mamy tu jeszcze projektującego przyszłe państwo totalitarne Szygalowa, czy wyjątkowo ponurą postać inżyniera Alieksieja Kiryłłowa. Ale dostaje się od Dostojewskiego nie tylko tym `stosunkowo młodym biesom`, ale i `starym`: zachodnim okcydentalistom i naiwnym liberałom jak Karmazynow czy zwłaszcza ojciec Piotra, Stiepan Wierchowieński, zachwyconemu zachodnią postępowością. Są Biesy bardzo jasnym określeniem się Dostojewskiego w polemice zarówno z rewolucjonistami jak i rosyjskimi liberałami jak Hercen czy Turgieniew, na stanowisku zupełnie przeciwnym, świat bez Boga i wartości to zdaniem autora świat skazany na upadek. Odznaczający się głębią psychologiczną, pesymistyczny co do natury człowieka, wywód Dostojewskiego wskazuje, że jedyną drogą do poprawy stosunków międzyludzkich jest wiara, nadzieja i miłość.