ŻYDOSWAROS. OŚWIECENIOWY POEMAT HEROIKOMICZNY I POLEMIKA WOKÓŁ NIEGO

Oddajemy do rąk Czytelników tom złożony z trzech utworów i komentarzy do nich. Pierwszy utwór to oświeceniowy poemat heroikomiczny i alegoryczny Żydoswaros, którego autorstwo ` do tej pory wątpliwe ` udało się ustalić. Zebrany materiał dowodowy pozwala ` według piszącego te słowa ` uznać za twórcę poematu Franciszka Jaksę Makulskiego. Utwór drugi (wcześniej przypisywany Franciszkowi Ksaweremu Chomińskiemu), którego autorem na podstawie ustaleń jest Karol Lubicz Chojecki, to Odpowiedź na książkę `Żydoswaros`. Trzeci tekst, pierwotnie także anonimowy, a dzięki ustaleniu autorstwa przypisany Makulskiemu, to Pojedynek literacki, czyli odpowiedź na Odpowiedź. Żydoswaros w chwili ukazania się drukiem wywołał duże zainteresowanie i wzbudził wiele negatywnych emocji. Autor został oskarżony o szarganie świętości narodowych, wrogość wobec Polski i Polaków, brak patriotyzmu. Jednak w miarę upływu czasu zainteresowanie poematem malało , dzisiaj jest znany przede wszystkim specjalistom, choć i ci nie poświęcają mu zbyt wiele uwagi. Potwierdza tę tezę fakt, iż na przykład Roman Dąbrowski we Wstępie do Antologii poświęconej polskiemu poematowi heroikomicznemu późnego oświecenia, omawiając przykłady wcześniejsze, o interesującym nas tu utworze napisał tylko jedno zdanie: `Właściwości poematu heroikomicznego można się doszukać w wydanym anonimowo w 1792 r. utworze Żydoswaros` . W fundamentalnym opracowaniu tegoż autora, zawierającym analizy i interpretacje oświeceniowych poematów heroikomicznych, o utworze Makulskiego czytamy m.in.: `Żydoswaros nie jest właściwie poematem heroikomicznym w pełnym tego słowa znaczeniu` Ze słowa od wydawcy