CZY NAPRAWDĘ TRZEBA DZIELIĆ HISTORIĘ NA EPOKI?

To ostatnia, napisana na rok przed śmiercią książka Jacques`a Le Goffa (1924`2014), wybitnego francuskiego mediewisty z trzeciego pokolenia szkoły Annales, której programem było badanie historii życia codziennego i mentalności. Le Goff zapisał się w mediewistyce ideą `długiego średniowiecza`. Wbrew rozpowszechnionej opinii o odrębności włoskiego renesansu XV wieku uważał go za jeden spośród kilku średniowiecznych `renesansów`, a samo średniowiecze rozciągał do połowy XVIII wieku. Zdaniem Le Goffa dopiero wtedy doszło do radykalnych zmian kulturowych znamionujących nową epokę, nowożytność. W niniejszym eseju kwestia tej periodyzacji jest okazją do bardziej fundamentalnych rozważań nad sensem i potrzebą podziału na epoki jako takiego. Czy dziejowe cezury są faktycznie na tyle głębokie, że wymagają nieciągłej wizji historii, czemu przecież ewidentnie przeczy codzienne doświadczenie` Autor frapująco wykazuje ciągłość procesów `długiego średniowiecza`, obalając utrwalone schematy w nauczaniu historii: ani średniowiecze nie było tak `ciemne`, jak się przyjmuje, ani odrodzenie tak `racjonalne` i `humanistyczne`. Jeśli do tych korekt historiografa dodać narastającą globalizację, która wydaje się unieważniać wszelkie partykularyzmy, można dojść do wniosku, że periodyzacja jest anachronizmem, a światem włada niepodzielna ciągłość. Lektura tego eseju pokaże, że odpowiedź autora jest znacznie bardziej subtelna.