TWIERDZA WEWNĘTRZNA

Pierre Hadot (1922`2010) wybitny francuski historyk filozofii i starożytnik, tą pracą o `Rozmyślaniach` Marka Aureliusza dał wyraz swoim zainteresowaniom filozofią jako `sztuką życia`. Tak rozumiano filozofię w greckiej i rzymskiej starożytności, która obfitowała w nurty myślowe mówiące `jak żyć`, a ich twórcy własnym przykładem `ilustrowali` swoje recepty na sposób życia. Filozofia nie była teorią, lecz dziedziną służących samodyscyplinie ćwiczeń duchowych (por. Pierre Hadot, `Ćwiczenia duchowe i filozofia starożytna`, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2019). Marek Aureliusz (121`180), cesarz rzymski, erudyta i pisarz, jest autorem (napisanych po grecku) Rozmyślań, zbioru stoickich refleksji, które powstały prawdopodobnie w ostatniej dekadzie życia autora, lecz najwcześniejsza wzmianka o nich pochodzi z IV wieku. Czytelnicy zapoznali się z tym dziełem dopiero w epoce renesansu. Tematyka zapisków skupia się wokół kwestii moralnych. Hadot gruntownie odtwarza i interpretuje myśl Marka Aureliusza. Tytułowa `twierdza wewnętrzna` chroni mnie od udręk namiętności, ale stanowi też mój punkt skupienia i punkt wyjścia w świat. Ukazując autora Rozmyślań od strony jego stoicyzmu i na tle innych stoickich doktryn, Hadot podkreśla aktualność tej myśli sprzed dwóch tysięcy lat, aktualność i świeżość zapewnianą przez to, że autor mówi do siebie i pisze dla siebie, a to `siebie`, mimo wszelkich kulturowych zmian, pozostaje w nas ciągle to samo.