TRAKTAT O NATURZE LUDZKIEJ

Pierwsze dwie księgi `Traktatu o naturze ludzkiej` szkockiego filozofa Davida Hume`a (1711`1776) ukazały się w 1739 roku, gdy autor miał zaledwie dwadzieścia siedem lat, a napisane zostały nawet jeszcze kilka lat wcześniej. Zamysł dzieła był wszakże zakrojony na miarę dojrzałego myśliciela. Hume zamierzył sobie panoramiczny opis człowieka ujęty w trzech księgach: o rozumie, uczuciach i moralności ` anatomię ludzkiej natury, a zarazem malarską syntezę aż po projekt reguł etycznych (podtytuł brzmi: `Próba wprowadzenia eksperymentalnej metody rozumowania do kwestii moralnych`). Pod koniec życia odżegnał się od swojego wczesnego dzieła, lecz w tej ocenie potomni byli przeciwnego zdania i dziś `Traktat`` jest uznawany za jego najgłębszą pracę filozoficzną, zawierającą podstawowe koncepty ` rewolucyjne, a od strony religijnej nawet niecenzuralne (książki Hume`a znalazły się na kościelnym indeksie). `Traktat`` zainicjował współczesne myślenie, bezlitosne dla wszelkich uznanych pojęć metafizycznych, czego koronnym przykładem jest krytyka (można by rzec: dekonstrukcja) pojęcia przyczynowości, które empirysta Hume sprowadza do porządku następstwa. Pogląd, że wszelkie pojęcia ogólne są `w umyśle`, a nie `w rzeczach`, wybił z `metafizycznej drzemki` Immanuela Kanta i pozwolił mu przenieść do intelektu wszystko, co od czasów Arystotelesa lokowano w świecie zewnętrznym (paradoksalnie więc ojciec empiryzmu przyczynił się do narodzin filozofii transcendentalnej).